2004 yılında Türkiye pazarına giren ve 2006?da İzmir Torbalı?da bir üretim tesisi kuran Alman bitki çayları üreticisi Martin Bauer, ülkemizden yılda 2 bin ton civarında ihracat yapıyor. Şirketin ihraç ettiği ürünler arasında adaçayı, ıhlamur, ısırgan otu, melisa, anason, rezene gibi bitkiler başı çekiyor. Martin Bauer Türkiye Genel Müdürü Akın Palazoğlu; Adana, Şanlıurfa ve Trakya bölgelerindeki toplam 400 hektarlık alanda sözleşmeli tarım yaptırdıklarını söylüyor. Türkiye?de 750 ton civarında yıllık üretime ulaşan firmanın, dünya genelinden yılda 60 bin ton hammadde tedarik ettiğini belirtelim.

Kekik ve defne talebi patladı Türkiye?den ihraç edilen tıbbi ve aromatik bitkiler arasında son yıllarda kekik, defneyaprağı, adaçayı ve biberiye öne çıkıyor. Avram Aji, Ege Bölgesi?nde bu alanda deneyimli bir isim. Daha önce Ege Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri İhracatçılar Birliği?nin başkanlığını da yapan Aji, Türkiye?nin yıllık kekik ihracatının 10 bin tonlara çıktığını vurguluyor. Oysa çok değil 5-10 yıl önce 1.000 tonlara bile ulaşılamıyordu. Yıllık ihracat defneyaprağında 8 bin, adaçayında 1.500, biberiyede de 300 tona çıkmış. Türkiye?nin geçen yılki toplam tıbbi ve aromatik bitki ihracatı ise 270 milyon doları bulmuş. Aynı zamanda Figsan Yönetim Kurulu Başkanı olan Avram Aji, sarmaşık yaprağı, meyankökü, tavşanmemesi kökü, çuha çiçeği gibi bitkilerin ihracatını yapıyor. Bu bitkileri Doğu ve Güneydoğu bölgesinden toplatan Figsan?ın Adapazarı ve Gediz?de iki kurutma tesisi bulunuyor. Aji, tıbbi ve aromatik bitkilerin Avrupa Birliği ülkelerinde ilaç ve kozmetik sanayiinde kullanıldığına dikkat çekiyor. Aji?ye göre, bu ürünler yakında birer tarımsal emtia haline gelecek. İzmir?de faaliyet gösteren Timtaş Tarım ise sadece defneyaprağı ihraç ediyor. Timtaş Tarım Yönetim Kurulu Başkanı Nelson Arditi, defneyaprağını ABD?den Japonya ve Brezilya?ya, Avrupa Birliği?nden Afrika?ya pek çok ülkeye ihraç ettiklerini belirtiyor.

3 milyar dolarlık pazar Şifalı bitkiler, baharattan bitki çaylarına, ilaçtan kozmetiğe çok geniş bir yelpazede kullanılıyor. Halen dünya çapında 60 milyar dolarlık bir pazardan söz ediliyor. Türkiye?de ise bitkilerin toplanması, işlenmesi, ihracatı ve ithalatıyla beraber yaklaşık 3 milyar dolarlık bir pazar oluştuğu tahmin ediliyor. Hatta ihraç edilen birçok ham bitkinin cinsellik ve zayıflama ürünleri olarak Türkiye?ye ithal edildiği hesaba katılırsa bu pazarın 4-5 milyar dolarlara çıktığı bile söylenebilir. Şifalı diye tabir edilen bitkilerin en önemli satış kanallarından biri de kuşkusuz aktarlar. Aktarlık son dönemde çok hızlı gelişen bir iş kolu haline gelmiş. Tüm Aktarlar ve Baharatçılar Derneği verilerine göre, ülke genelindeki aktar sayısı 6 bine ulaştı. Dernek Başkanı Ayhan Ercan?a göre, neredeyse her köşe başında bir aktar açılıyor. Bu durum doğal olarak bitki toptancısı sayısına da yansıyor. Sayıları 50?yi bulan büyük toptancılar İstanbul, İzmir, Ankara ve Antalya bölgesinde toplanmış durumda. Ercan, ithal baharatların da piyasadaki etkinliğinin giderek arttığını, hatta şimdiden yüzde 30 civarında paya ulaştıklarını vurguluyor. İthalatta başta Çin olmak üzere Uzakdoğu ülkeleri başı çekiyor. Şifalı bitkilere yönelik ilginin aktarlık mesleğini popüler hale getirdiği bir gerçek. Nitekim Ayhan Ercan da artık alışveriş merkezlerinde bile aktar dükkanları açılabildiğine dikkat çekiyor. Aktarlık şu ana kadar sadece babadan oğula geçen bir meslek olarak görülüyor, ya da bu işe meraklı kişiler tarafından yapılıyordu. Ancak Ercan, artık bazı üniversitelerde bu alanda eğitim vermek üzere bölümler açılması için çalışmalar yapıldığını ifade ediyor.